Grein eftir Sergey Andriashin, yfirmann Rússneska sambandsríkisins á Íslandi:
Hátíðahöld í tilefni af sigri í Föðurlandsstríðinu mikla [Seinni heimsstyrjöldinni] eru mikilvægur einingarþáttur og óaðskiljanlegur hluti af sameiginlegri sögu þjóða fyrrum Sovétríkjanna. Sovétríkin færðu gríðarlegar fórnir við að stöðva ómannúðleg markmið Hitlers til heimsyfirráða og frelsuðu mannkynið frá „brúnstakka plágunni“. Siðferðilegt hugrekki, óbilandi ást á föðurlandinu, einstök hetjudáð og sjálfsfórn Sovétmanna lagði stríðsvél Hitlers að velli, frelsaði fósturjörðina og leiddi Evrópu í átt til frelsis. Sigurinn olli grundvallarstefnubreytingu í mannkynssögunni með því að sanna að mannfjandsamlegar yfirburðarkenningar hefðu lotið í lægra haldi.
Þann 9. maí heiðrum við minningu þeirra sem börðust og féllu í fremstu víglínu. Þeirra sem þraukuðu allt til endaloka í haldi og umbáru hryllinginn í fangabúðum fasista. Þeirra sem gáfu allt sem þeir áttu til varnarliðsins og unnu á heimavígstöðvum um leið og þau reyndu að sigrast á hungri og þreytu. Við lútum höfði í þakkarskuld við hetjudáðir þeirra sem stóðu vörð um líf og frelsi með því að stöðva nasistafaraldurinn. Sigurinn mikli er ekki einungis orðinn tákn um lok blóðugasta stríðs sögunnar, heldur eilíf áminning um að heiðskír og friðsæll himinn er dýru verði greiddur, með þeim milljónum mannslífa sem fórnað var til að sigur næðist fram. Á vígvellinum, í haldi, í hryllingi umsáturs, hungurs og sprengjuárása féll sjöundi hver borgari Sovétríkjanna.
Í seinni heimsstyrjöldinni máttu þjóðir Sovétríkjanna þola hinar erfiðustu og grimmustu raunir. Að því sögðu höfum við engan rétt á að gleyma því átaki sem bandalagsþjóðir gegn Hitler, stóðu saman að allt frá fyrstu dögum þýsku innrásarinnar og lögðu af mörkum til lokasigurs. Í þessu samhengi verðum við sérstaklega að benda á hið verulega framlag skipalesta á norðurslóðum við strategíska hernaðar- og farmflutninga yfir Norður-Atlantshafið. Áætlað er að frá ágúst 1941 til maí 1945 afhentu 78 skipalestir á norðurslóðum, samtals 1.398 skip, næstum fjórðung af öllum hernaðarbirgðum til Sovétríkjanna.
Verandi landfræðilega mikilvægt fyrir bandamenn, fékk Ísland það hlutverk að setja saman og fylgja skipalestum á þessari leið. Frá Íslandi sigldu fyrstu skipalestirnar undir dulnefninu „PQ“ og varð það að „miðstöð“ fyrir birgðaleiðir sjóflutninga á norðurslóðum. Strandvíkur eins og Hvalfjörður og Reykjavík veittu skipalestunum þægilega legu, slippaðstöðu auk matvæla- og vatnsbirgða. Heimamenn veittu sjófarendum leiðsögu og aðstoðuðu skipin við siglingar í gegnum viðsjárverða storma og þoku. Fyrsta skipalestin, nefnd „Dervish“ (PQ-0), lagði af stað frá Hvalfirði 21. ágúst 1941 og komst til sovésku borgarinnar Arkhangelsk þann 31. ágúst sama ár.
Í ólgusjó, umkringdar ísjökum og undir stöðugri ógn af kafbátaárásum Kriegsmarine og Luftwaffe, fluttu skipalestirnar skriðdreka, flugvélar, bíla, matvæli og annan mikilvægan farm á erfiðustu árum stríðsins. Fyrir lítið land eins og Ísland, þar sem íbúafjöldinn þá var aðeins eitt hundrað og tuttugu þúsund manns, var slík þátttaka mikil áskorun. Tvö hundruð og þrjátíu Íslendingar fórust í stríðinu, en Íslendingar hvikuðu þó hvergi við að halda áfram að aðstoða Bandamenn við að nálgast langþráðan sigurdaginn.
Því miður virðist sem sumir hér á landi hafi á undanförnum árum rifið blaðsíður dýrðlegrar hetjudáðar úr sinni eigin sögu. Þeir kjósa, í þágu núverandi stjórnmálalandslags, að „minnast ekki á“ þá staðreynd að feður okkar og afar vörðu frelsi Evrópu hlið við hlið og guldu fyrir það með lífi sínu. Svipaðar tilhneigingar má sjá í dag í löndum fyrrverandi bandalagsríkja gegn Hitler – tilraunir til að endurrita niðurstöður síðari heimsstyrjaldarinnar og draga úr afgerandi hlutverki Sovétríkjanna í sigrinum á fasisma. Í hræsni sinni vilja sumir þeirra rangfæra raunverulegan sannleika stríðsins.
Rússneska sambandsríkið, sem löglegur arftaki þess lands sem varð að þola hræðilegasta stríð mannkynssögunnar, telur það skyldu sína að grípa til allra mögulegra ráðstafana til að berjast gegn sögufölsun og varðveita sögulegt minni. Sporna við vaxandi nýnasisma og bera virðingu fyrir og halda minningu hinna föllnu á lofti. Það er lykillinn að því að hörmungar stríðsins muni aldrei endurtaka sig. Hetjudáðir fólksins sem fórnaði milljónum mannslífa fyrir Sigurinn mikla verði áfram helgar og ósnertanlegar fyrir núverandi og komandi kynslóðir.