Fjölmiðlafræðingurinn Íris Erlingsdóttir athygli á því í nýrri grein, sem hún kallar „mæðraveldismaníu“ í vestrænum þjóðfélögum.
Íris heldur því fram að hin almenna frásögn um feðraveldi sé blekking og að í raun búi Vesturlönd við mæðraveldi, kerfi sem hún segir hafa alvarlegar afleiðingar fyrir stöðugleika og virkni samfélaga.
„Íbúum vestrænna þjóðfélaga hefur undanfarna áratugi verið talin trú um að þeir búi í feðraveldi, sem eigi að vera rót alls ills. Raunin er hins vegar sú að við búum í mæðraveldi,“ skrifar hún og bætir við að „engin dæmi eru um langlíf mæðraveldi í mannkynssögunni.“
Leiðtogahæfileikar karllægir
Hún heldur því fram að stjórn og leiðtogahæfileikar séu að eðlisfari karlægir eiginleikar þó það útiloki ekki að konur geti verið leiðtogar.
Hún segir hins vegar að kvenlæg stjórnun, sem sé nú ríkjandi, leggi ofuráherslu á tilfinningar, samúð og hugmyndafræði, fremur en raunsæi, festu og heildarhagsmuni.
„Kvenlæg stjórnun einkenndist aðallega af tilfinningum, einstaklingskenslu og hugmyndafræðilegu réttlæti frekar en raunsæi,“ segir Íris.
Hún gagnrýnir að þessi þróun hafi grafið undan áhrifum eiginleika á borð við „ákveðni, skarpskyggni, staðfestu, raunsæi og í sumum tilfellum miskunnarleysi, dómhörku og árásargirni,“ sem hún segir nauðsynlega í áhrifastöðum.
Hnignun eða framfarir
Í greininni bendir hún einnig á tölfræði sem hún telur sýna fram á hnignun samfélagsins.
Hún nefnir m.a. að verð á fasteignum hafi hækkað um nærri 700 prósent frá aldamótum, að bensínlítrinn hafi fjórfaldast í verði, og að notkun þunglyndislyfja hafi tvöfaldast á sama tíma.
„Miðað við aðrar Evrópuþjóðir er þunglyndi verst á Íslandi; 16% Íslendinga segjast þjást af ‘langvarandi þunglyndi’,“ skrifar hún og vísar einnig til hás hlutfalls ungmenna með sjálfsvígshugsanir.
Spurningin sem hún leggur fram er einföld: „Er þjóðfélagið betra en fyrir 25 árum? Er þjóðfélagið öruggara? Afkastameira? Ódýrara?“ Svörin, að hennar mati, liggi í augum uppi.
Menningarleg afneitun á karlmennsku
Íris gagnrýnir jafnframt menningarlega afneitun á karlmennsku. Hún segir hugtök á borð við manndóm, líkamsstyrk, hugrekki og heiður hafa verið úthúðað, og karlar ekki lengur metnir eftir eiginleikum sínum heldur smánaðir.
„Fremur en að nýta hlutverk karla sem byggingarstoð samfélagsins eru þeir smánaðir.“
Hún nefnir sem dæmi viðbrögð öryggisvarða í kringum Donald Trump þegar morðtilraun átti sér stað: „Þær krupu og skýldu sér á bak við forsetann,“ skrifar hún og segir viðbrögðin ekki endilega gagnrýniverð, heldur eðlileg kvenlæg viðbrögð sem sýni skýrt hvað vanti í samfélagið: raunverulega vernd og vald, ekki táknræna tilfinningastjórnun.
Íris lýkur greininni með að vísa til „hinna fjögurra höfuðkrafta“ sem forfeður okkar töldu nauðsynlega fyrir heilbrigt samfélag: speki, réttlæti, hófsemi og styrk, eiginleika sem hún telur nú hafa verið ýtt til hliðar.
Grein Írisar í heild sinni er hægt að sjá hér.