„Sá sem fyrstur kallar andstæðing sinn ‘nasista’, ‘rasista’, ‘fordómafullan’, segir hann í ‘jaðarhóp’ hefur þar með afhjúpað sig sem málefnalega gjaldþrota.“
Birgir Finnsson veltir fyrir sér hvernig umræðuhefðir á netinu, sem áður beindust að því að klína nasistastimpli á andstæðinga, hafi nú þróast yfir í síendurtekna notkun á orðinu „rasisti“ í staðinn.
Byrjaði á spjallþráðum
Hann rifjar upp hvernig nasistasamanburðurinn var lengi notaður sem síðasta úrræði þeirra sem voru orðnir rökþrota:
„Vinsælt lokaúrræði rökþrota rifrildisseggja að líkja andstæðingi sínum við Hitler og/eða nasistana“.
Birgir rifjar upp hvernig Michael Godwin benti á þessa þróun árið 1990 og mótaði svokallað lögmál Godwins.
Lögmálið varð síðar að óformlegri reglu á spjallþráðum: „Sá sem kallar andstæðing sinn nasista hefur tapað umræðunni.“
‘Rasisti’ komið í staðinn
Í dag segir Birgir að „rasisti“ hafi tekið við hlutverkinu sem alvarlegasti stimplunarmöguleikinn, ekki til að beina umræðunni að raunverulegum kynþáttafordómum, heldur til að „slá allan málflutning andstæðingsins út af borðinu sem ómarktæka mannvonsku“.
„Þessi óábyrga misnotkun á hugtakinu ‘rasisti’ dregur auðvitað tennurnar úr hugtakinu og gerir bara lítið úr þeirri hættu sem stafar af raunverulegum kynþáttafordómum.“
„Ef einhver kallar þig rasista þá áttu bara að hundskast út í horn og hætta undir eins öllum samskiptum við gott og siðmenntað fólk.“
Jafnvel opinberir aðilar nota þessa aðferð
Birgir nefnir nýleg dæmi þar sem opinberir aðilar á Íslandi hafa beitt þessari aðferð.
Í nýlegu tilviki lýsti starfsmaður Reykjavíkurborgar því yfir að „berja ætti nasistana“ sem mótmæltu á Austurvelli.
Hildur Lilliendahl segir að best sé að lemja þá sem mótmæltu útlendingastefnu stjórnvalda
Í öðru tilviki kallaði ráðherra mótmælendur „jaðarhóp“ og „fordómafulla“, og gaf þannig til kynna að ekki þyrfti að taka mark á þeim.
Að mati Birgis veldur þessi þróun alvarlegri áhættu fyrir umræðumenningu og dregur úr alvöru orðsins „rasisti“:
„Þessi óábyrga misnotkun á hugtakinu ‘rasisti’ dregur auðvitað tennurnar úr hugtakinu og gerir bara lítið úr þeirri hættu sem stafar af raunverulegum kynþáttafordómum.“
Hræðsla við umræðu
Í stað þess að ræða málefnalega um hluti er fólk stimplað, jafnvel áður en samtalið hefst.
Þetta telur Birgir lýsandi fyrir ákveðinn hræðsluviðbragð þeirra sem vilja stöðva umræðu:
„Svona talar fólk sem stendur stuggur af frjálsri umræðu. Og svona talar fólk sem hefur vondan málstað að verja.“
Greinin endar á því að rifja upp kjarnann í lögmáli Godwins: Sá sem grípur fyrstur til stimplunar með orðum eins og „nasisti“, „rasisti“ eða „fordómafullur,“ hann hefur tapað umræðunni.
Hægt er að sjá pistil Birgir í heild sinni hér.