Í þættinum Spjallið með Frosta Logasyni ræddi Sólveig Anna Jónsdóttir, formaður Eflingar, um reynslu sína af pólitískri útilokun.
Hún var sérstaklega áberandi hjá þeim sem hún segir að tali mest um jafnrétti og kvenfrelsi.
Sólveig lýsi hvernig hún varð fyrir miklum vonbrigðum með íslenska „meginstraumsfemínista“ sem hún segir hafa vísvitandi hunsað og jafnvel unnið gegn réttindabaráttu láglaunakvenna.
„Þegar við vorum í einni hörðustu kjaradeilu síðustu áratuga, og Eflingarkonur í verkföllum á hótelunum að berjast fyrir hærri launum, þá var það ekki bara þannig að femínistar stæðu til hliðar – þær voru beinlínis tilbúnar til að ráðast gegn okkur,“ segir Sólveig.
Pistill gegn verkalýðsbaráttu
Sólveig nefnir sérstaklega pistil Sóleyjar Tómasdóttur, sem hún kallar „hofgyðju íslensks meginstraums femínisma“.
Hún segir Sóleyju hafa tekið virkan þátt í því að koma í veg fyrir að feminískur stuðningur næði til baráttu Eflingar, með því að kalla hana (Sólveigu Önnu) neikvæða, átakasækna og óæskilega persónu í kvennabaráttunni.
„Það var bara beinlínis fjölmiðlað: ekki styðja hana, ekki styðja Eflingu,“ segir Sólveig. „Og það skipti engu máli að við vorum að berjast fyrir hagsmunum kvenna sem vinna fyrir lág laun, þetta snerist ekki um baráttuna, heldur um hver væri rétta týpan af konu.“
Pólitísk útilokun innan verkalýðshreyfingarinnar
Formaðurinn lýsir því hvernig áhrifamiklir aðilar innan verkalýðshreyfingarinnar, þar á meðal fyrrverandi forseti Alþýðusambandsins, Drífa Snædal, og Halla Gunnarsdóttir, núverandi formaður, hafi unnið gegn henni persónulega.
„Þær voru mjög ákafar í því að reyna að koma í veg fyrir að ég gæti haldið áfram sem formaður Eflingar,“ segir hún. „Þrátt fyrir að við höfðum náð raunverulegum og stórkostlegum árangri í kjarabaráttu fyrir verkakonur.“
Þöggun í opinberri umræðu
Sólveig segir þetta mynstur hafa haldið áfram árið 2023 en þá var gefið út vefrit á vegum Alþýðusambandsins, Vinnan, þar sem ekki var minnt einu orði á kjarabaráttu Eflingar.
Í stað þess var vísað í samningaferli sem minntu á átök sjöunda áratugarins, eins og Efling og þær konur sem tóku þátt í baráttunni væru ekki til.
„Við vorum með fólk alls staðar að úr heiminum, með fjölmenna samninganefnd kvenna í umönnunar- og þrifastörfum – en það var einfaldlega ekki talað við okkur, við vorum gerðar ósýnilegar.“
„Ég er ekki rétta tegundin af konu“
Sólveig ræðir hvaða undirliggjandi ástæður liggja að baki því að hún hafi mætt svo mikilli andstöðu úr röðum femínista.
Hún segist telja að hún falli ekki inn í þá fyrirmynd kvenna sem femíniska yfirstéttin sættir sig við.
„Ég held að þeim finnist eitthvað gallað við mig – að ég sé ekki rétta tegundin af konu fyrir þær,“ segir hún. „Kannski vegna þess að ég er óhrædd við að segja skoðanir mínar, og er ósammála þeim um margt. En það á ekki að vera dómur í baráttu fyrir réttlæti.“
Af hverju standa femínistar ekki með verkakonum?
Sólveig lýsir því einnig hversu mikið femínisk hreyfing hefur breyst frá þeim tíma sem hún sjálf tengdi sig sterklega við hana.
Hún segir að áður hafi femínisminn verið samofinn baráttunni fyrir efnahagslegu réttlæti, en að nú sé fókusinn orðinn miklu þrengri.
„Þegar þú ert með risastóran hóp kvenna sem knýr samfélagið áfram í láglaunastörfum og enginn sýnir þeim áhuga, þá hlýtur maður að spyrja sig: Hvað er eiginlega að?“ spyr hún. „Af hverju eru þær ósýnilegar, eins og óhreinu börnin sem enginn vill kannast við?“
Hún telur að barátta kvenna hafi verið tekin yfir af menntuðum, vel tengdum millistéttarkonum sem hafi skilgreint hverjir fá að vera hluti af hreyfingunni og hverjir ekki.
„Þetta hefur orðið ákveðin menningarstétt þar sem þú þarft að tala rétt, menntast rétt, þekkja rétt fólk. Og ef þú passar ekki í það mót, þá ertu úti. Og þannig upplifi ég það.“