Reykjavíkurborg hefur sent frá sér nýjar leiðbeiningar til skóla um hvernig foreldrar eigi að skipuleggja barnaafmæli – og það er vægt til orða tekið að fólk hafi sterkar skoðanir á málinu.
Í bréfinu, sem undirritað er af Svandísi Önnu Sigurðardóttur kynjafræðingi, sem samkvæmt bréfinu er „sérfræðingur í jafnréttis- og hinseginmálum borgarinnar“, er hvatt til þess að börnum sé ekki lengur skipt í afmælishópa eftir kyni.
„Bleik“ afmæli og „blá“ afmæli ekki lengur í tísku
Í skjalinu, sem ber heitið Afmælishópar – leiðbeiningar fyrir skóla, kemur meðal annars fram að borgin vilji forðast kynjaskiptingu vegna hættu á staðalmyndum.
„Við viljum forðast staðalímyndir sem kunna að myndast þegar börnum er kynjaskipt, en með kynjaskiptingu er líklegra að hegðun, afþreying og annað verði bundið við kynjanorm (stelpuafmæli eiga það til að verða ‘bleik’ og taka mið af því sem er talið ‘stelpulegt’ og strákaafmæli eiga það til að verða ‘blá’ og taka mið af því sem er talið ‘strákalegt’).“
Þetta hefur þó vakið töluverða gagnrýni og furðu meðal foreldra. Margir spyrja hvers vegna borgaryfirvöld telji sig þurfa að skipta sér af því hvernig börn fagna afmælum sínum – og hvort næsta skref sé að setja verklag um skreytingar, leiki og gjafir.
„Er Reykjavíkurborg virkilega farin að setja reglur um litaval í afmælum barna?“ spyr eitt foreldri á samfélagsmiðlum.
„Getum við þá búist við því næst að borgin komi með verklag fyrir jólapakkana líka?“
Allur bekkurinn boðinn – ef mögulegt er
Leiðbeiningarnar ganga þó enn lengra og bendir borgin á tvær mögulegar leiðir til að halda upp á afmæli með öðrum hætti en að kynjaskipta þeim.
Fyrri leiðin er bekkjarafmæli þar sem öllum er boðið. Fleiri en eitt barn halda afmæli saman og öllum bekknum er boðið.
Sem dæmi geta öll október og nóvember börn haldið sameiginlegt afmæli og svo framvegis.
Hin leiðin væri að skipta bekknum upp í afmælishópa þannig að skólinn velji leið til að skipta bekknum i afmælishópa út frá öðru en kyni til að skapa minni og viðráðanlegri hópa. Sem dæmi fær barnið sem á fyrst afmæli á árinu i hóp A, barnið sem á næst afmæli í hóp B, þriðja afmælisbarn ársins í hóp A og svo koll af kolli.
Reykjavíkurborg byggir þessar ráðleggingar á aðalnámskrá grunnskóla, mannréttindastefnu borgarinnar og lögum um jafna stöðu kynjanna, og segir að markmiðið sé að vinna gegn staðalímyndum og mismunun, meðal annars gagnvart trans- og hinseginbörnum.
„Þetta er bara barnaveisla, ekki samfélagsumbótaverkefni“
Gagnrýnendur segja hins vegar að borgin sé komin langt út fyrir sitt verksvið. Margir foreldrar telja þetta dæmi um stjórnsemi og óraunhæfa tilraun til að „jafnréttisvæða“ alla hluti – jafnvel barnaafmæli.
„Það er eitt að kenna börnum virðingu og fjölbreytileika,“ segir einn foreldri, „en annað að ætla að stýra bleikum blöðrum og leikjum í afmælum sex ára barna.“
Aðrir benda á að börn sjálf velji sér vini og áhugamál án þess að litur á blöðrum hafi þar nokkur áhrif.
„Þetta er bara barnaveisla, ekki samfélagsumbótaverkefni,“ skrifar annar gagnrýnandi á Facebook.
Umræðan heldur áfram
Hvort þessar leiðbeiningar verði í raun teknar upp af skólum borgarinnar á eftir að koma í ljós. En eitt er víst – Reykjavíkurborg hefur aftur náð að kveikja líflega umræðu um forræðishyggju, jafnrétti og það hvort „bleik“ og „blá“ afmæli séu nú orðið siðferðislegt vandamál.