Bandaríkin fóru í nótt í umfangsmikla hernaðaraðgerð þar sem þrír lykilstaðir í kjarnorkuáætlun Írans voru sprengdir. Í miðri beinni útsendingu frá Hvíta húsinu staðfesti Donald Trump forseti að hann hefði fyrirskipað árásina. Þar lýsti hann aðgerðinni sem „stórkostlegum hernaðarlegum sigri“ og sagði að öll þrjú skotmörk – Fordow, Natanz og Esfahan – hefðu verið „fullkomlega og algjörlega eyðilögð“. Aðgerðin fól í sér notkun á sex 30.000 punda „bunker-buster“ sprengjum og 30 Tomahawk eldflaugum.
Íran: „Heimsbyggðin komin á áður óþekkt hættustig“
Abbas Araghchi, utanríkisráðherra Írans, svaraði með hörku á blaðamannafundi daginn eftir og kallaði Trump „löglausan skúrk“ sem hefði svikið diplómatískar leiðir. Hann varaði við því að viðbragðsleysi alþjóðasamfélagsins gæti leitt heiminn „á áður óþekkt stig hættu“ og hvatti Sameinuðu þjóðirnar og aðrar stofnanir til tafarlausra aðgerða. Samhliða yfirlýsingunni hóf Íran eldflaugaárásir á Ísrael snemma morguns. Neyðarviðbragðseiningar í Tel Aviv greindu frá a.m.k. 16 slösuðum, þar af einum með alvarleg sprengibrotasár. Myndir frá vettvangi sýna skemmdir á verslunum og íbúðarhúsum og margir íbúar sóttu skjól í neðanjarðarbílastæðum.
Ísrael og Bandaríkin samhæfa svörun – Evrópa varar við frekari átökum
Ísraelski forsætisráðherrann Benjamin Netanjahú kallaði árásirnar „sögulega ákvörðun“ og þakkaði Trump sérstaklega fyrir samvinnu. Ísraelsher hóf í kjölfarið eigin árásir á vopnageymslur og eldflaugaskotpalla í vesturhluta Írans, þar sem talið var að nýjar árásir væru í undirbúningi.
Evópskir leiðtogar hafa hins vegar lýst yfir áhyggjum. Keir Starmer, forsætisráðherra Bretlands, sagði í yfirlýsingu að „þó að Íran verði aldrei leyft að þróa kjarnorkuvopn, verði að forðast víðtækari hernaðarátök“. Evrópusambandið sendi út svipað skilaboð þar sem kallað var eftir „stilltum viðbrögðum og endurkomu að samningaborðinu“.
Engin aukin geislun samkvæmt IAEA
Alþjóðakjarnorkustofnunin (IAEA) staðfesti að engin aukin geislun hefði mælst við árásarstaðina, en tók skýrt fram að „kjarnorkumannvirki ættu aldrei að vera skotmörk“. Írönsk stjórnvöld sögðu skemmdirnar hafa verið að mestu yfirborðslegar og að virknin við Fordow væri ótrufluð, en Bandaríkin halda því fram að allar aðgerðir hafi verið „árangursríkar langt undir yfirborði“. NASA greindi frá hitamerkjum á svæðinu rétt fyrir árásina, sem bendir til þess að einhver virkni hafi farið fram áður en Trump tilkynnti opinberlega um árásirnar.
Vaxandi ótti í vestrænum ríkjum – og pólitísk átök heima fyrir
Lögregluyfirvöld í Bandaríkjunum, Bretlandi og fleiri vestrænum ríkjum hafa hert öryggisgæslu við trúarlegar og menningarlegar byggingar, vegna ótta við gagnárásir eða hryðjuverk. Í Kýpur var maður handtekinn grunaður um njósnir fyrir írönsk stjórnvöld við breska herstöð.
Í Bandaríkjunum hefur pólitísk gagnrýni ekki látið á sér standa. Alexandria Ocasio-Cortez þingkona kallar eftir því að Trump verði ákærður fyrir að hefja hernað án samþykkis þingsins. „Hann hefur stofnað heilu kynslóðunum í hættu með ólögmætri árás,“ sagði hún. Mitch McConnell og fleiri repúblikanar hafa hins vegar hrósað forsetanum og sagt að „ákvörðunin sýni styrk Bandaríkjanna á alþjóðavettvangi.“
Friður eða frekari sprengjur?
Trump hefur sent Íran skýr skilaboð um að frekari árásir muni fylgja ef þeir reyni hefndaraðgerðir. „Ef þeir svara, munum við svara af enn meiri hörku,“ skrifaði hann á samfélagsmiðilinn Truth Social. Þrátt fyrir þetta hafa heimildir innan Hvíta hússins gefið til kynna að von sé um að aðgerðirnar verði „nægilega afgerandi“ til að fá Íran til samningaviðræðna — og koma í veg fyrir frekara stríð.